Krata na tkaninach to jeden z najbardziej klasycznych i popularnych wzorów. Zwykle kojarzy się z ciepłym kocem, wełnianym szalem, przytulnym fotelem stojącym przy kominku, a także z sezonem świątecznym. Ale tak naprawdę ten klasyczny, nieco męski wzór jest doskonałym dodatkiem do każdego sezonu. Ale skoro jesteśmy tak blisko świąt Bożego Narodzenia, a kraty są moim ulubionym wzorem podczas sezonu zimowego, postanowiłam trochę państwu opowiedzieć o projektowaniu wnętrz przy ich pomocy.
Zacznijmy od zdefiniowania słowa – krata. W Polsce kratą nazywamy tkaninę utkaną z różnokolorowych pasków, krzyżujących się pod kątem prostym. Nie ma większego znaczenia ich kolorystyka, ani to, czy paski są szerokie, czy wąskie i jak często się powtarzają. W krajach anglojęzycznych istnieje więcej ściśle określonych rodzajów krat, a ponieważ są one coraz częściej stosowane do wystroju wnętrz, warto je omówić. Pozwoli nam to sprawniej porozumieć się ze sprzedawcami przy wyborze i zakupie materiałów oraz mebli tapicerskich.
Tartan, czyli szkocka krata – jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych wzorów na świecie. Właściwie jest ich 700 rodzajów, ponieważ są ściśle związane ze szkocką magnaterią. Symetryczne wzory tartanowe używane były na kiltach (męskich spódniczkach) i oznaczały przynależność do poszczególnych szkockich klanów. Oryginalnie były one tkane ręcznie z najwyższej jakości wełny owczej, przy użyciu naturalnych barwników; obecnie są produkowane również z innych materiałów. Najbardziej rozpoznawalne tartany to tzw. Black Watch (niebiesko-zielony, tartan policji szkockiej) oraz Royal Stewart (tartan królewski).
Tweed – to popularna szkocka tkanina wełniana z grubej przędzy o bardzo ścisłej strukturze w splocie skośnym, o wzorze kraciastym lub w jodełkę, występująca zwykle w różnych odcieniach brązu i szarości. Charakterystyczną cechą tweedów są ich stonowane kolory. Materiały te z powodu odporności na surowy klimat i wilgoć początkowo miały zastosowanie przy szyciu odzieży dla myśliwych. Dopiero pod koniec XX wieku trafiły do najlepszych salonów mody. Dzisiaj, dzięki swoim właściwościom i wygodzie, tweed traktowany jest jako rodzaj ekologicznej skóry. Tweed często mylony jest z tartanem, ponieważ w rzeczywistości wiele tartanów jest tweedami.
Plaid, czyli krata – w oryginale słowo „plaid” oznaczało tkaninę, z której robiono kilt, a nie umieszczony na nim wzór. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie jest ono jednak używane jako synonim słowa tartan. Brytyjczycy używają słowa plaid do określenia wzorów kraciastych, na których schemat pasków poziomych nie jest dokładnie powielany w osi pionowej. Według Anglików każdy tartan jest kratą, ale nie każda krata jest tartanem.
Gingham – to wzór z krzyżujących się pod kątem prostym pasków w dwóch odcieniach, zwykle tego samego koloru, tworzących kwadraty na białym tle. W latach 60. wzór ten królował w nowoczesnych kuchniach, a dzisiaj można go znaleźć na obrusach piknikowych.
Jeśli chodzi o aranżację wnętrz, to właśnie szkoccy magnaci zapoczątkowali dekorowanie wnętrz swoich zamków tartanami. Niemniej jednak swoją popularność na świecie szkocka krata zawdzięcza królowej angielskiej Wiktorii, która zachwyciwszy się tymi wzorami urządziła swoją posiadłość (słynny zamek Balmoral) w stylu szkockim. Tartany do dekoracji wykorzystano tam wszędzie: od dywanów, poprzez meble tapicerskie, obrusy, aż do zasłon. Niedługo później kraciaste szkockie wzory podbiły Europę, a wkrótce – cały świat i do dziś mają silny wpływ na wiele stylów dekoratorskich.
Zwykle ciepła kolorystyka i przytulność tartanów sprzyja używaniu ich w stylach tradycyjnych. Są one popularne w domach rustykalnych, wiejskich chatach, hotelach narciarskich i domach myśliwskich. Tartany sprawdzają się wszędzie tam, gdzie zimą temperatura spada poniżej zera, wizualnie ogrzewając pomieszczenia. Świetnie komponują się z drewnem i skórzaną tapicerką. Dzięki ich prostym i dramatycznym liniom, te przytulne wełniane tkaniny równie świetnie dopasowują się do współczesnych wnętrz.
W mieszkaniach tartany zwykle używane są przy wystroju bibliotek, sypialni dla chłopców oraz salonów z kominkiem. Nie powinniśmy się obawiać zastosowania ich także w innych pomieszczeniach. Odpowiednio dobrana skala i kolorystyka będzie pasować wszędzie.
Wzory tartanowe można wykorzystać na różne sposoby. Tak jak to zrobiła królowa Wiktoria, nie ma przeszkód, aby zastosować je na dywanach, meblach i zasłonach. Można również wytapetować nimi ściany i sufity. Można udekorować wnętrza kraciastą pościelą, kołdrami, kocami, obrusami i ręcznikami. Należy jednak zachować pewien umiar. Nie namawiam do umieszczania krat, gdzie tylko się da.
Z kratami należy obchodzić się ostrożnie, bo projektowanie przy ich pomocy jest wyzwaniem nawet dla doświadczonych projektantów wnętrz. Na przykład, jeśli chcesz uzyskać przytulny klimat w salonie, wystarczy wytapicerować tartanem jeden, lub dwa fotele stojące przy kominku. Sam koc w szkocką kratę przerzucony przez oparcie sofy będzie wystarczającym akcentem. Tapetowanie ścian i sufitu w kratę jest tylko dla odważnych i zwykle nie nadaje się do wystroju pomieszczeń reprezentacyjnych, takich jak salon. Natomiast śmiałe potraktowanie kratą ścian w gościnnej sypialni lub w łazience na poddaszu – ma większe szanse, by zyskać podziw. Dodatkowo, aby taki wytapetowany w kraciasty wzór sufit wyglądał dobrze, potrzebne są drewniane belki stropowe, które go uwypuklą.
Uwielbiam wszelkiego rodzaju kraty i krateczki, ale tartany są na pierwszym miejscu. Mogę nimi dekorować zarówno tradycyjne, jak i współczesne wnętrza. Są wzorem ponadczasowym, co od wielu lat na wybiegach potwierdzają najsłynniejsi projektanci, m.in. Ralph Lauren, Vivienne Westwood, Mark Jacobs, czy J. Crew.
Jednak kluczem do sukcesu jest umiar. Trzeba uważać, aby nie przesadzić z użyciem tartanów, w przeciwnym wypadku w takim „zakratowanym” pomieszczeniu będziemy odczuwać duszną atmosferę.
Anna Grochowska NCIDQ, IIDA, LEED AP ID+C
ANNALINE INTERIOR DESIGN LLC
http://annalineid.wix.com/annalineid
https://www.facebook.com/annalineid
https://annalineid.blogspot.com/
Bonus dla dociekliwych:
Burberry Check – pomimo nazwy, która wskazywałaby na szachownicę, jest to rodzaj tartanu. Krata ta została spopularyzowana przez ekskluzuwny londyński sklep odzieżowy „Burberry”. Podobno nazwa wzoru wskazuje na jego pochodzenie – Walię, a nie Szkocję. Chciano przez to uniknąć jakichkolwiek powiązań z krajem, który kiedyś uznawany był za krainę zacofania i ciemnoty.
Ząb ogara (ang. Houndstooth )– to zwykle czarno-biały lub brązowo-beżowy wzór popularnie używany na tkaninach do produkcji płaszczy i innych okryć wierzchnich. Wygląda on jak zniekształcona krata z nierównymi końcami przypominającymi zęby psów myśliwskich. Czapkę o takim wzorze spopularyzowały książki o Sherlocku Holmsie.
Madras albo szachownica madraska (ang. Madrasi check) – to lekka tkanina bawełniana z kraciastym wzorem, głównie stosowana do szycia odzieży letniej, pościeli i kołder.
Wzór Szczeblinowy lub Szczeblinka (ang. Windowpane pattern) – przypomina podzieloną szczeblinami szybę okienną, stąd jego nazwa. Wzór ten jest uformowany poprzez pojedyncze, wąskie i jednokolorowe paski, które przecinają się pod kątem prostym.
Szachownica Szpilkowa (ang. Pincheck) – jest to mała krateczka stworzona z tak wąskich pasków, że miejsca, w których się one przecinają są wielkości główki od szpilki.
Tattersall to regularnie rozmieszczone wąskie, dwukolorowe, przemiennie użyte poziome i pionowe paski tworzące kwadraty na białym lub innym jasnym tle. Ten wzór może być zarówno rodzajem kraty jak i szachownicy. Nazwa pochodzi od największego sprzedawcy koni wyścigowych w Wielkiej Brytanii, ponieważ kiedyś ten rodzaj kraty znajdował się na koszulach dżokejów.
Tweed z Harris (ang. Harris Tweed) – ręcznie tkana tkanina barwiona naturalnie i produkowana z lokalnej wełny owczej na szkockich wyspach Harris, Lewis, Uist i Barra. Produkcja Harris Tweed jest ściśle chroniona i kontrolowana przez ustawę parlamentarną z 1993 roku, a zatem autentyczny Harris Tweed z metką zwykle jest bardzo drogim produktem.
Tweed z Donegalu (ang. Donegal Tweed) – jest to tkanina podobna do Harris Tweed z tym, że produkowana jest w Irlandii.
Tweed majątkowy (ang. Estate Tweed) – wzór identyfikujący grupy ludzi. W przeciwieństwie do tartanów, tweed majątkowy identyfikuje grupę ludzi, którzy żyją i pracują w tym samym rejonie, ale nie muszą być spokrewnieni.
Krata z Buffalo (ang. Buffalo Plaid) jest przykładem jednej z najbardziej znanych i popularnych do dzisiaj krat. Jest czerwono-czarna, a na flanelowej koszuli,około 1850 roku umieściła ją amerykańska firma Woolrich.
Szachownica (ang. Check lub checker) jest to wzór z krzyżujących się pod kątem prostym pasków tworzących kwadraty. A zatem wzór szachownicy (tak jak tartanu) jest regularny i symetryczy. W odróżnieniu od często wielokolorowych tartanów szachownica zwykle jest dwukolorowa i mniejsza. Niektórzy jednak uważają, że szachownicy nie tworzy się z przecinających pasków (jak gingham), ale z połączenia ze sobą na przemian dwukolorowych kwadratów.
