Sztuka dawnych Indian

Wystawa w Art Institute, prezentująca po raz pierwszy pełny obraz prekolumbijskiej sztuki ceramicznej mieszkańców starożytnego regionu Casas Grandes, dostarcza nie tylko przeżyć artystycznych, ale jest łatwą w odbiorze lekcją historii. Historii plemion zamieszkujących dzisiejsze tereny meksykańskiego re-gionu Chihuahua oraz – po stronie USA – części stanów Nowy Meksyk, Teksas i Arizona, terenów znanych jako Pueblo.

Prace archeologiczne w bogatym w zasoby kultury materialne rejonie Casas Gran-des trwają od ponad stu lat, jednak dopiero w ostatnim półwieczu specjaliści zajęli się artystycznym aspektem wydobywanych tam glinianych naczyń o wyszukanej ornamentyce.

Eksponaty składające się na chicagowską wystawę, której kuratorem jest Richard F. Townsend, zostały wypożyczone od licznych prywatnych kolekcjonerów; żadne muzeum nie zgromadziło ich reprezentatywnego zbioru.

Daje to zwiedzającym niepowtarzalną sposobność prześledzenia rozwoju tej zaskakująco dojrzałej sztuki, dalekiej od stereotypu twórczości prymitywnej.
Starożytni Indianie nie mieli kół garncarskich; wszystkie ich misy, dzbany, olle (olla oznacza naczynie na wodę – pękate z wąską szyjką) były wykonywane ręcznie z glinianych wałków, wygładzane, zdobione, a następnie wypalane w otwartym palenisku.

Niektóre naczynia są formowane jako postacie męż-czyzn i kobiet, czasem jako ich dość złośliwe karykatury, jak w przypadku wyraźnie leniwych, siedzących z założonymi rękami mężczyzn. Warto przy tym pamiętać, że wyrób naczyń był domeną kobiet. Tradycję tę podtrzymują współczesne artystki; jedną z nich w trakcie pracy – słynną Nampeyo z plemienia Hopi – można zobaczyć na włączonej do ekspozycji dużej fotografii.

W ornamentach utrzymanych w kolorach czerni, ochry i terakoty, przeważają precyzyjnie wykonane wzory geometryczne, ale częste są też postacie ludzi, zwierząt i ich hybryd.

Zasługą kuratora jest nie tylko czytelne, ale wysmakowane estetycznie urządzenie wystawy. Ogromne zdjęcia – piktogramów naskalnych i te-renów wykopalisk – oraz dzielące salę „ścianki” z tkaniny, z powiększonymi wzorami z naczyń, tworzą przestrzeń sprzyjającą skupionemu odbiorowi ekspozycji.
Wystawa Casas Grandes and the Ceramic Art of the Ancient Southwest pozostanie w Muzeum Instytutu Sztuki do 13 sierpnia.

Tekst i zdjęcia:
Krystyna Cygielska
——————————–
The Art Institute of Chica-go mieści się w Parku Granta przy Michigan Avenue.
Sugerowana opłata: doroś-li $12; dzieci powyżej 5 lat uczniowie, studenci i seniorzy $7. We wtorki wstęp wolny, z wyjątkiem wystaw specjalnych.
Adres Art Institute w internecie: www.artic.edu.