W czwartek 7 marca o godzinie 6:30 wieczorem w Bibliotece Harolda Washingtona rozpocznie się spotkanie poświęcone promocji angielskojęzycznego wydania książki o Wierze Gran, zatytułowanej Vera Gran: The Accused.
Autorka książki, Agata Tuszyńska, spotka się z chicagowskimi czytelnikami tylko w tym jednym miejscu, w audytorium biblioteki przy 400 S. State Street.
Tuszyńska ukończyła studia na Wydziale Wiedzy o Teatrze w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, doktorat z nauk humanistycznych otrzymała w Instytucie Badań Literackich. W latach 1996-1998 prowadziła wykłady na temat sztuki reportażu i wywiadu literackiego na Uniwersytecie Warszawskim.
Karierę literacką zaczynała w czasopismach kulturalnych jako autorka artykułów o teatrze, łącząc to z zainteresowaniem biografistyką i reportażem literackim. Debiutowała w roku 1990 biografią XIX-wiecznej aktorki Marii Wisnowskiej. W tym samym roku wydała w Paryżu książkę Rosjanie w Warszawie, opisującą życie codzienne i kulturę w zniewolonej przez rosyjskich zaborców stolicy. Natępnie ukazały się: Singer. Pejzaże pamięci (1994) o urodzonym w Polsce nobliście lsaacu Bashevisie Singerze; Długie życie gorszycielki. Losy i świat Ireny Krzywickiej (1999) o pisarce i feministce, długoletniej przyjaciółce Tadeusza Boya Żeleńskiego; Rodzinna historia lęku (2005) – opowieść o własnych polskich i żydowskich przodkach.
Temat społeczności żydowskiej w Polsce pasjonuje Tuszyńską od lat. Wyrazem tej fascynacji jest też najnowsza książka Tyrmandowie. Romans amerykański (2012), poświęcona Leopoldowi Tyrmandowi i jego żonie, Mary Ellen Fox.
Tuszyńska wydała też sześć zbiorów poetyckich. Jej wiersze, podobnie jak proza, zostały przetłumaczone na wiele języków.
Najbardziej kontrowersyjną pozycją w dorobku Tuszyńskiej jest Oskarżona Wiera Gran (2010), próba rekonstrukcji życia i działalności znanej przed II wojną światową i po wojnie śpiewaczki Wiery Gran (Grynberg). Wiera urodziła się prawdopodobnie w 1916 roku, choć sama często podawała rok 1918. Gdy wybuchła II wojna światowa, miała zatem nieco ponad 20 lat. Występowała wówczas w kawiarni Sztuka w warszawskim getcie. Jej akompaniatorem był Władysław Szpilman. Obojgu udało się uciec z getta w 1942 roku. Szpilman miał dużo więcej szczęścia, niż Wiera. Zrobił w powojennej Polsce prawdziwą karierę, pracując w polskim radio, komponując piosenki i muzykę poważną.
Wiera Gran po zakończeniu wojny została oskarżona o współpracę z hitlerowskim okupantem. Jednym z oskarżycieli był Szpilman. Wytoczono jej proces, który zakończył się oficjalnym oczyszczeniem z zarzutów. Niestety, plotki i pomówienia towarzyszyły jej do końca życia. A żyła długo, przeszło 90 lat, do 2007 roku. Chcąc odciąć się od krzywdzących oskarżeń, próbowała zmienić otoczenie. W 1950 roku wyjechała z Polski. Zamierzała osiedlić się w Izraelu, ale tam nie chciano jej występów, powołując się na pogłoski o współpracy z hitlerowcami. Koncertowała w Sztokholmie i Londynie, w końcu osiedliła się we Francji, gdzie występowała przez jakiś czas z samym Charlesem Aznavourem.
Książkę Agaty Tuszyńskiej czyta się jednym tchem. Autorka niejako na oczach czytelnika próbuje dociec prawdy o piosenkarce. Przytacza rozmowy z samą zainteresowaną: starą kobietą, rozgoryczoną, schorowaną, dotkniętą postępującą amnezją i manią prześladowczą, a także z ludźmi, którzy ją znali, gdy była młoda, piękna i popularna. Przytacza też wyciągnięte z archiwów dokumenty i fragmenty artykułów pisanych na temat Wiery.
Tuszyńska stara się być obiektywna w doborze argumentów za i przeciw, ale jest też po ludzku zaangażowana uczuciowo. Nietrudno dostrzec, że współczuje Wierze, jak kobieta kobiecie.
Książka Tuszyńskiej ma wyraźny wydźwięk antywojenny. Gdyby nie okrutna wojna, losy Wiery Gran, pięknej i utalentowanej piosenkarki, potoczyłyby się zupełnie inaczej, na pewno szczęśliwiej. Ale książka ma też wydźwięk bardziej uniwersalny. Oto bowiem po zakończeniu wojny „Ocaleni, ofiary Hitlera, nie przestawali walczyć. Wikłali się w sieć wzajemnych oskarżeń, z których trudno było znaleźć wyjście na jasną stronę.”
Autorka zdaje się przestrzegać przed potępianiem, oskarżaniem innych, przed składaniem fałszywego świadectwa, plotkowaniem. Bo słowo ma wielką moc. Może wzbogacać, podnosić, ale może też krzywdzić, zniesławiać, zabijać. Takie książki jak opowieść o Wierze Gran, pomagają zastanowić się nad sensem ludzkiego życia, nad jego kruchością i znikomością. Pomagają uświadomić sobie, jak duży wpływ mamy nie tylko na swoje życie, ale też na życie osób, z którymi zetknął nas los. Jak łatwo je uszczęśliwić, ale też – jak łatwo skrzywdzić.
Agata Tuszyńska w czasie spotkania z czytelnikami będzie też czytać fragmenty wspomnianej Rodzinnej historii lęku, już przetłumaczonej na angielski i przygotowanej do wydania w Ameryce. Książka mówi o dzieciństwie autorki, o jej rodzicach, dziadkach i o powojennej polskiej rzeczywistości. A także o kształtowaniu się jej osobowości i wpływie, jaki miało na nią odkrycie w wieku 19 lat faktu, że jej matka jest Żydówką.
Po spotkaniu można będzie kupić angielską wersję książki o Wierze Gran i polskie wydania książek oraz otrzymać dedykację na swoim egzemplarzu.
Promocja książki Vera Gran: The Accused została zainicjowana przez Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku, przy współpracy Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie i Konsulatu Generalnego RP w Chicago.
Wstęp wolny.
W pobliżu biblioteki znajduje się dużo niedrogich parkingów oraz stacja Jackson niebieskiej, pomarańczowej i czerwonej linii kolejki.
Bliższe informacje u niżej podpisanej, tel. (312) 747-4715.
Maria Zakrzewska
bibliotekarka w Bibliotece Harolda Washingtona
