Z inicjatywy Polskiej Fundacji Narodowej przy waszyngtońskiej Fundacji Ofiar Komunizmu (Victims of Communism Memorial Foundation – VOC) powstał Polski Program Naukowy.
Polski Program Naukowy jest pierwszą tego rodzaju inicjatywą stworzoną przy Fundacji Ofiar Komunizmu – poinformował w rozmowie z PAP w Waszyngtonie członek zarządu PFN Maciej Świrski.
“Celem Polskiego Programu Naukowego Fundacji VOC będzie dotarcie z polskim przekazem do amerykańskiej opinii publicznej, uświadomienie Amerykanom, a szczególnie amerykańskim elitom, że Polska była ofiarą dwóch systemów totalitarnych jednocześnie” – podkreślił Maciej Świrski omawiając powstały z inicjatywy i dzięki darowiźnie Polskiej Fundacji Narodowej Polski Program Naukowy VOC.
Jak powiedział Maciej Świrski zadaniem zainicjowanego przez Polską Fundację Narodową programu polskiego Fundacji Ofiar Komunizmu będzie opracowywanie przez polskich naukowców analiz oraz prowadzenie badań dotyczących historii komunizmu, kosztów ludzkich systemu totalitarnego i dekomunizacji w Polsce. Badania prowadzone będą w oparciu o materiały dostępne w Polsce jak również zgromadzone w rządowych i prywatnych placówkach badawczych w Stanach Zjednoczonych, takich jak rządowe Archiwa Narodowe (National Archives) pod Waszyngtonem czy zbiory dokumentów z historii najnowszej w kolekcjach uniwersyteckich oraz zebranych w instytucjach badawczych i think-tank’ach takich jak np. Instytut Hoovera Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii (Stanford University Hoover Institution).
Opracowania takie przy pomocy Fundacji Ofiar Komunizmu będą mogły być publikowane w Stanach Zjednoczonych w języku angielskim.
“Mamy nadzieję, że ten polski program będzie także inspiracją dla innych narodów, które doświadczyły bądź doświadczają komunizmu” – powiedział Maciej Świrski w rozmowie z PAP.
Polski Program Naukowy będzie obejmował granty dla polskich naukowców umożliwiające 10-miesięczny, przeznaczony na badania pobyt w Stanach Zjednoczonych. Plany twórców Polskiego Programu Naukowego przewidują, że z tego grantów będzie korzystał jeden naukowiec z Polski posiadający już uznany dorobek naukowy i drugi naukowiec rozpoczynający karierę w dziedzinie nauk społecznych.
Według Świrskiego, w praktyce program polski VOC może oznaczać, że w Waszyngtonie zaistnieje placówka naukowa nieopodal Kapitolu dla badaczy nauk społecznych z Polski, którzy będą mogli być obecni na konferencjach, będą mieli dostęp do paneli dyskusyjnych i think-tanków, w których opracowywane są zagadnienia polityki USA oraz rozpatrywane kwestie międzynarodowe.
Polscy naukowcy będą mieli także dostęp do archiwów Departamentu Stanu i Pentagonu, będą mieli możliwość kontaktu z dziennikarzami i publikowania nie tylko swoich własnych badań, ale również innych materiałów naukowych dotychczas nie tłumaczonych na angielski, które mogą wzbogacić zachodnią wiedzę i rozumienie szeroko rozumianej historii komunizmu i jego toksycznego dziedzictwa w Europie i na świecie. Niezależnie od wymiany i współpracy naukowej, jaką polski program przy VOC umożliwi w Stanach Zjednoczonych, coroczna publiczna konferencja naukowa z udziałem badaczy zachodnich i polskich, dziennikarzy i polityków w ramach misji VoC przyczyni się do pogłębionej dyskusji na temat komunizmu, post-komunizmu, losu narodów zniewolonych, zagrożenia pokusą totalitaryzmu i naturalnego dążenia narodów do wolności.
Fundacja Pamięci Ofiar Komunizmu powstała z inicjatywy trzech wielkich naukowców i działaczy politycznych – zmarłego w ubiegłym roku prof. Zbigniewa Brzezińskiego, znanego amerykańskiego politologa i członka Partii Demokratycznej, oraz dwóch Republikanów: prof. Lee Edwardsa z Heritage Foundation, obecnego prezesa VOC, pisarza i teoretyka konserwatyzmu amerykańskiego i zmarłego w 2008 roku Lva Dobriansky’ego, dyplomaty amerykańskiego ukraińskiego pochodzenia, profesora ekonomii z Uniwersytetu Georgetown, działacza antykomunistycznego. Jego córka, Prof. Paula Dobriansky z Uniwersytetu Harvarda zasiada w radzie Fundacji VoC. Fundacja ma charakter ponadpartyjny.
Kongres w roku 1993 zaaprobował przez aklamację ustawę o stworzeniu Fundacji Pamięci Ofiar Komunizmu. Ustawę o stworzeniu Fundacji jako prywatnej organizacji edukacyjnej i praw człowieka, wyższej użyteczności publicznej podpisał prezydent Bill Clinton w grudniu roku 1993.
Z Waszyngtonu Tadeusz Zachurski (PAP)
