Żeby zdrowym być
Dorota Feluś
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Należy jednak pamiętać, że wczesne jego wykrycie i wdrożenie odpowiedniego, specjalistycznego leczenia, bardzo często może doprowadzić do wyleczenia.
Trudno znaleźć definicję, która byłaby dla każdej kobiety właściwa i określała, że jej piersi są „typowe”. Co jest normą dla jednej kobiety, może nią nie być dla innej. Większość kobiet uważa, że ich piersi są twarde, guzkowate, mają nierówną strukturę czy konsystencję. Subiektywne odczucia i wygląd piersi mogą zależeć od dnia cyklu miesiączkowego, przebytych ciąż i porodów, wzrostu i spadku wagi ciała, zażywania niektórych leków czy też hormonów. Piersi mają również tendencję do zmian wraz z wiekiem.
Czynniki ryzyka
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Zagrożenie rośnie wraz z wiekiem, szczególnie po menopauzie. Bardziej narażone są kobiety, u których występował rak piersi u krewnych pierwszego stopnia (babcia, matka), szczególnie gdy zachorowanie wystąpiło przed okresem menopauzy. Badania naukowe umożliwiły zidentyfikowanie dwóch genów: BRCA1 i BRCA2, których mutacje mogą predysponować do zachorowania m.in. na raka piersi.
Do innych czynników, mogących zwiększać w różnym stopniu zagrożenie wystąpienia raka piersi należą:
• narażenie na szkodliwe substancje chemiczne, zwłaszcza na promieniowanie jonizujące w młodym wieku,
• wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki (ok. 12 roku życia),
• długotrwałe stosowanie środków antykoncepcyjnych,
• późne macierzyństwo (pierwsza ciąża po 35 roku życia),
• brak lub krótki okres karmienia piersią,
• bezdzietność,
• późny okres menopauzy,
• otyłość (zwłaszcza po menopauzie.
Badania profilaktyczne
Badania profilaktyczne służą do oceny czy piersi są zdrowe i czy nie ma w nich żadnych podejrzanych zmian. Pozwalają one również wykryć zmiany nowotworowe w początkowym okresie, w którym odpowiednie leczenie daje prawie 100% wyzdrowienie. W ramach badań profilaktycznych wykonuje się trzy zasadnicze testy:
• comiesięczne samobadanie piersi: kobieta sama sobie bada piersi – ogląda je i przeprowadza badanie dotykowe, dzięki czemu może wyczuć niepokojące zmiany gruczołu w porównaniu z poprzednimi badaniami,
• coroczne badanie przez lekarza,
• coroczna mammografia u kobiet powyżej 40. roku życia.
Jeżeli u pacjentki występują jakiekolwiek czynniki ryzyka, wówczas badania robi się wcześniej i częściej. Guz wcześnie wykryty ma zazwyczaj małe rozmiary, a im mniejszy, tym mniejsze prawdopodobieństwo istnienia przerzutów. Odpowiednio prowadzona profilaktyka pozwala na wczesne wykrycie guza i wdrożenie odpowiedniego leczenia, często pozwalającego zachować pierś.
Mammografia rezonans magnetyczny i USG piersi
• Mammografia to podstawowe, standardowe badanie piersi w celu wykrycia zmian w piersiach bądź też ich monitorowania. Ultrasnografia (USG) i rezonans magnetyczny (MRI) piersi są bardzo pożyteczne jako dodatkowe badania, umożliwiające bardziej dokładne określenie zmian uwidocznionych podczas badania mammograficznego.
Ultrasonografię piersi zaleca się wykonywać u kobiet młodszych, poniżej 35 – 40 roku życia, jako element diagnostyki uzupełniającej badanie piersi przez lekarza. Także u starszych kobiet, których piersi zawierają dużo tkanki gruczołowej lub włóknistej (np. zwyrodnienie włóknisto-torbielowate) ultrasonografia powinna być wykonana jako badanie uzupełniające do mammografii. W tych przypadkach często ocena zdjęć mammograficznych jest niejednoznaczna i trudna.
Jeśli chodzi o MRI, to badanie to pozwala dodatkowo zróżnicować zmiany wykryte podczas badania mammograficznego.
Objawy raka piersi
• Guzek, zgrubienie obecne od lat, które w ostatnim czasie uległo zmianie, np. powiększeniu etc.
• Zmiana w kształcie i rozmiarach piersi,
• Swędzenie lub ból i obrzęk w piersi lub w brodawce, który utrzymuje się przez dłuższy czas,
• Zaczerwienienie, obrzęk, stwardnienie, wciągnięcie skóry piersi,
• Zmiana wyglądu sutka – pojawienie się w tym miejscu niestandardowej tekstury (brodawka, która jest bardzo bolesna, pokryta niewielkim strupkiem lub owrzodzeniem),
• Wydzielina z piersi, szczególnie po jednej stronie, poza okresem karmienia,
• Wysoka temperatura skóry w zagrożonych miejscach,
• Wysypka na piersiach lub w ich okolicach.
Jeśli pojawi się którykolwiek z tych objawów, należy zgłosić się do lekarza. Większość objawów jest spowodowana najczęściej przez choroby inne aniżeli rak piersi – nie każdy guz jest rakiem – ale jedynie doświadczony lekarz jest w stanie postawić ostateczną diagnozę i przedstawić dalsze rekomendacje.
Należy pamiętać, że diagnoza nowotworu wcale nie musi oznaczać amputacji piersi. Co więcej, rak piersi leczony wcześnie daje ponad 90% szansy na wyzdrowienie, a co za tym idzie na dobre, spokojne i długie życie. Trzeba tylko uwolnić się od niepotrzebnych obaw i zacząć korzystać z możliwości współczesnej medycyny.
Dorota Feluś
