Medycyna w pigułce
Choroba Parkinsona jest postępującą powoli chorobą centralnego systemu nerwowego – mózgu. Schorzenie dotyczy wielu rejonów mózgu, a w szczególności tzw. ciałko czarne (substantia nigra) odpowiedzialne za równowagę i poruszanie się. Zaburzenia funkcjonowania mogą również dotyczyć innych rejonów centralnego systemu nerwowego, jak na przykład rejonu odpowiedzialnego za kontrolę ciśnienia krwi lub pracę serca.
Najczęściej pierwszym objawem choroby jest trzęsienie (tremor) rąk, szczególnie w spoczynku. Z reguły trzęsienie zaczyna się po jednej stronie ciała i zwykle dotyczy ręki. Te objawy nie ograniczają się tylko do rąk. Tremor może występować w ramionach, nogach, stopach lub na twarzy. Do pozostałych objawów choroby należy postępująca sztywność tułowia i kończyn, spowolnienie poruszania lub nawet niemożność poruszania się. Mogą występować zaburzenia równowagi oraz koordynacji ruchowej.
Objawy choroby Parkinsona pojawiają się, kiedy dochodzi do uszkodzenia lub obumierania komórek nerwowych w ciałku czarnym (substantia nigra) w mózgu. Ciałko czarne jest niewielkim rejonem mózgu, którego komórki produkują przekaźnik chemiczny zwany dopaminą. Jest on odpowiedzialny za prawidłowe przekazywanie sygnałów wewnątrz mózgu, kontrolujące sprawne poruszanie się. Kiedy komórki produkujące dopaminę umierają lub ulegają uszkodzeniu, komunikacja między mózgiem a mięśniami ulega zaburzeniu. W daleko posuniętej fazie choroby mózg nie jest w stanie kontrolować poruszania mięśniami. Badanie patologiczne Substantia Nigra u osób chorych na Parkinsona pokazuje gromadzenie się tak zwanych ciałek Lewy, które są zlokalizowane w obumarłych lub umierających komórkach-neuronach produkujących dopaminę. Niektóre przypadki choroby Parkinsona nazywamy parkinsonizmem. To są przypadki, kiedy w komórkach-neuronach produkujących dopaminę nie widzimy ciałek Lewy. Do tej pory nie jest w pełni ustalone, czy te ciałka mają działanie ochronne, czy też powodują uszkodzenie komórek ciałka czarnego.
Choroba Parkinsona z reguły pojawia się w dojrzałym wieku, ale również może wystąpić przed 20 rokiem życia.
Na chorobę Parkinsona choruje około 1 milion ludzi w Północnej Ameryce i około 4 miliony ludzi na całym świecie. W USA na każde 100 000 osób mamy 13 nowych przypadków tej choroby i około 50 000 nowych przypadków rocznie. W związku z przedłużającą się długowiecznością ilość przypadków choroby zaczyna się zwiększać. Większość przypadków choroby nie ma wcześniejszej historii rodzinnej tego schorzenia. Przypuszcza się, że są one powodowane genetycznymi oraz środowiskowymi czynnikami. Choroba może być wywołana stosowaniem niektórych leków. Tylko 15% ludzi cierpiących na Parkinsona miało lub ma kogoś w rodzinie z tym schorzeniem. Do tej pory udało się znaleźć kilka genów, których zaburzone działanie – mutacja – prowadzi do powstawania choroby, ale w wielu przypadkach nie jesteśmy w stanie znaleźć czynnika wywołującego chorobę.
Tak czy inaczej, większość nowych przypadków choroby dotyka ludzi, którzy nie mają żadnej historii rodzinnej tej choroby. Leczenie choroby polega na podawaniu leku Levodopa, który zamienia się w dopaminę, czyli substancję, której brak powoduje chorobę Parkinsona. Lek ten podaje się w połączeniu z Carbidopą, aby zapobiec zbyt wczesnemu rozkładowi Levodopy. Chodzi o to, aby jej rozkład następował w jak największym procencie w substancji mózgowej. Najbardziej znane leki na chorobę Parkinsona to Parcopa i Sinemet – oba mają ten sam skład; oraz Stalevo, który ma dodatkowo Entacapone – który pomaga uzyskać większe stężenie Carbidopy and Levodopy w mózgu.
Leki przeciw chorobie Parkinsona nie leczą, a tylko pozwalają łagodzić objawy tej choroby. Choroba dalej postępuje. W ciężkich przypadkach choroby osoby nie są w stanie same się poruszać, dbać o siebie oraz mają problemy z połykaniem. W najcięższych przypadkach można poddać się operacji chirurgicznej zwanej DBS – głębokiej stymulacji komórek mózgowych. Jest to zabieg polegający na wszczepianiu elektrod, które wysyłają sygnały blokujące nieprawidłowe sygnały wysyłane przez chore komórki mózgowe. Jeżeli chodzi o leczenie farmakologiczne, to zakłada się, że po około 5 –10 latach stosowania leków pacjenci wymagają ich odstawienia z powodu silnych objawów ubocznych. Są to między innymi nudności, wymioty, ciężkie zawroty głowy, nagłe gwałtowne ruchy ciała, halucynacje, zmęczenie, zaburzenia równowagi, nasilenie się trzęsienia.
Choroba z czasem prowadzi do zaburzenia pamięci i demencji przypominającej chorobę Alzheimera. Poza leczeniem farmakologicznym ważne jest, aby być jak najbardziej aktywnym, uprawiać ćwiczenia fizyczne, odpowiednio się odżywiać i zażywać witaminy oraz minerały.
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
