Medycyna w pigułce
Alerigia jest jedną z najbardziej powszechnych chorób w Ameryce. Choruje na nią ponad 36 milionów ludzi i jednocześnie przyjmuje się, że wiele innych chorób jest wywoływanych właśnie przez reakcje alergiczne. Najbardziej znanymi objawami alergii jest katar, bóle gardła, pieczenie oczu, swędzenie skóry, wysypki skórne, zatokowe bóle głowy, kichanie oraz towarzyszące złe samopoczucie. Większość z nas uważa alergię za chorobę sezonową. Aby zrozumieć, na czym polega alergia, należy zrozumieć jej podłoże.
Nasz organizm jest cały czas narażony nie tylko na ataki ze strony wirusów, bakterii, grzybów, pasożytów, ale również musi rozpoznawać olbrzymie ilości substancji chemicznych oraz innych antygenów, które dostają się do naszego organizmu. Antygenem, czyli czynnikiem potencjalnie wywołującym reakcję alergiczną może być każda substancja wchodząca w kontakt z naszym organizmem. Czasami jest to czynnik występujący okresowo, jak na przykład pyłki chwastów, drzew lub traw, a czasami jest to czynnik, z którym mamy kontak codziennie, na przykład roztocza mieszkające w naszej pościeli lub kurzu, pierze w poduszkach lub pokarmy, które spożywamy. Antygen może dostać się do naszego organizmu przez skórę, drogi oddechowe oraz przewód pokarmowy. Wszystko co wdychamy, spożywamy lub mamy z tym kontakt może potencjalnie wywoływać choroby o podłożu alergicznym.
Nasz organizm musi umieć rozpoznawać co stanowi dla nas zagrożenie, a co nie spowoduje problemu. Za rozpoznawanie, kwalifikacje i podjęcie odpowiedniej decyzji jest odpowiedzialny nasz system immunologiczny. Wyobraźmy sobie nasze życie jak ciągłą walkę naszego organizmu ze światem zewnętrznym. Nasz system odporności immunologicznej jest jak służby specjalne, jako żołnierze strzegący naszych granic państwa. To one decydują, czy i kiedy zarządzić mobilizację wojsk i rozpocząć walkę z najeźdźcą. Ta walka trwa codziennie i bez żadnych przerw lub okresów rozejmu.
Na samym froncie tej walki znajdują się przeciwciała. Jest ich wiele rodzajów, ale te, które są odpowiedzialne za najczęściej występujące objawy alergii, są tak zwane immunoglobuliny typu E – IgE, znajdujące się w śluzówce nosa, w nabłonku wyścielającym drogi oddechowe, skórze czy też spojówkach oczu. Oraz w przypadku alergii pokarmowych przeciwciała typu IgG. To one rozpoznają wrogie substancje lub drobnoustroje i rozpoczynają atak. Aby dany czynnik był rozpoznawany przez nasz organizm, musi mieć z nim wcześniej kontakt. Podczas tego kontaktu nasz system odpornościowy zapamiętuje to jako zagrożenie lub jego brak. Ten proces rozpoznawania odbywa się przez całe życie. Szczepienia na przykład polegają na sztucznym wprowadzaniu antygenu, czyli cząstek bakterii, wirusów lub innych drobnoustrojów do organizmu, aby nasz system odporności umiał później rozpoznać chorobę i z nią walczyć.
Nasze przeciwciała rozpoznając szkodliwe antygeny przyczepiają się do przeciwnika i wzywają na pomoc inne komórki włączone w łańcuch obrony organizmu. Te z kolei przyłączają się do walki uwalniając różnego rodzaju substancje pozwalające na unieszkodliwienie przeciwnika, jak również dające sygnały chemiczne wzywające inne środki obrony.
Alergia jest to zaburzona, nieprawidłowa reakcja organizmu na czynniki/antygeny; które normalnie nie powinny powodować żadnej reakcji. Na przykład u większości z nas pyłki traw nie powodują żadnej reakcji, ale u niektórych osób inicjują typową reakcję alergiczną. Nie wiemy, dlaczego nasz system immunologiczny zaczyna źle funkcjonować.
Najbardziej popularną i znaną formą alergii jest natychmiastowa reakcja alergiczna, w której uczestniczą przeciwciała IgE. Jest ona głównie związana z substancją zwaną histamina. Ta substancja jest uwalniana z komórek zwanych mastocytami oraz bazofilami, kiedy zetkną się one z połączeniem przeciwciała związanego z antygenem (na przykład przeciwciała IgE połączonego z pyłkiem trawy).
Histamina powoduje przekrwienie, obrzęk, zwiększone wydzielanie śluzu, pieczenie, pokrzywkę, wysypkę skórną oraz u niektórych osób skurcz oskrzeli lub astmę. Reakcja może być czasami bardzo dramatyczna i prowadzić do rozszerzenia naczyń krwionośnych, spadku ciśnienia tętniczego, utraty przytomności czy też obrzęku dróg oddechowych prowadzącego do uduszenia się.
Drugim typem reakcji jest opóźniona reakcja, która wiąże się głównie z uczuleniem na pokarmy i jest wywołana przez przeciwciała typu IgG. Mechanizm jest podobny, ale zespoły połączonych przeciwciał IgG i połkniętych cząsteczek/antygenów nie powodują wydzielania histaminy. Wydzielane są inne substancje, powodujące dezaktywizację oraz zniszczenie antygenu. Te substancje mogą uszkadzać własne tkanki. Uszkodzenie ścian jelita powoduje zespół przeciekającego jelita. Jelito przestaje być barierą ochronną i pozwala na wchłanianie do krwiobiegu i organizmu substancji, cząsteczek lub produktów rozpadu pokarmów, które w normalnych warunkach nigdy nie zostałyby wchłonięte. Te po dostaniu się do organizmu aktywują przeciwciała typu IgG i w konsekwencji wydzielanie substancji niszczących nie tylko te cząsteczki/antygeny, ale również nasze zdrowe narządy.
Tego typu alergia/uczuleniowa reakcja może prowadzić do chronicznych bóli stawów, osłabienia, skurczy mięśniowych, astmy, chronicznych zatok, zaburzeń jelitowych (jak wymioty, wzdęcia, biegunki, kolka jelitowa), bóli głowy, migren, zaburzeń koncentracji, depresji, chorób skóry oraz wysypek.
Obecnie przyjmuje się, że tego typu reakcja prowadzi również do fibromyalgii i zespołu chronicznego zmęczenia. W związku z różnorodnością objawów alergia jest nazywana wielkim imitatorem innych chorób i często nie rozpoznawana. W wykrywaniu alergii pomagają nam bezbolesne, skórne testy alergiczne oraz badania krwi. Nasz gabinet zajmuje się ich wykrywaniem i leczeniem chorób alergicznych i uczuleń. Jeżeli cierpisz przewlekle na powyżej opisane dolegliwości, nie czekaj. To może być alergia. Nie bagatelizuj jej i poświęć jej zawsze tyle uwagi, ile ona poświęca tobie.
Aleksy Dobradin, MD
Lekarz z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Specjalista, były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth, Chicago, praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634. Tel. (773) 481-2504.
