Medycyna w pigułce
Cytologia to bardzo ważne i skuteczne badanie profilaktyczne pod warunkiem, że wykonujemy je regularnie.
Regularne badanie cytologiczne jest najbardziej skutecznym sposobem wykrywania nieprawidłowych zmian komórkowych szyjki macicy, które mogą stanowić wczesne stadium raka.Pamiętajmy jednak, że badanie cytologiczne nie zapobiega zakażeniu wirusem HPV, który wywołuje raka szyjki macicy. Pomaga natomiast w indentyfikacji wczesnych oznak choroby.
Na czym polega badanie cytologiczne?
Od ponad 50 lat badania cytologiczne są najważniejszym instrumentem w kierunku wykrywania raka szyjki macicy. Badanie to polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy, mikroskopowej ocenie wyglądu komórek nabłonkowych, które pokrywają tarczę części pochwowej i błonę śluzową kanału szyjki. Pobranie wymazu jest niebolesne i trwa kilka minut. Następnie komórki te badane są pod mikroskopem pod kątem ewentualnych nieprawidłowości.
Ostatnim etapem badania cytologicznego jest ocena pobranego wymazu i w zależności od wyniku podjęcie przez lekarza decyzji o dalszym postepowaniu.
Przygotowania do badania
Przed badaniem należy się odpowiednio przygotować:
• Na badanie najlepiej zgłosić się co najmniej 4 dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego, optymalnie między 10 a 18 dniem cyklu.
• Przed pobraniem wymazu nie należy stosować żadnych leków dopochwowych, badanie cytologiczne należy wykonać po odczekaniu 6 dni po zastosowaniu ostatniej dawki leku.
• Przed badaniem należy również zadbać o odpowiednią higienę.
Wyniki cytologii możemy otrzymać w dwóch wersjach. System Bethesda określa, czy obraz cytologiczny rozmazu jest prawidłowy czy nie, a także umożliwia szczegółowy opis zauważonych zmian zgodnie z obowiązującą terminologią (określenie rodzaju zakażenia, zmian reparacyjnych, obecności nieprawidłowych komórek nabłonkowych, komórek innych nowotworów oraz ocenę stanu hormonalnego pacjentki.
Stosowaną również klasyfikacją oceniającą wymaz jest pięciostopniowa skala według Papanicolau.
• Grupa I – w rozmazie stwierdza się prawidłowe komórki nabłonka, cytologię w zwiazku z tym zaleca się powtórzyć za 2-3 lata.
• Grupa II – obok prawidłowych komórek widać liczne komórki zapalne, zmiany zwyrodnieniowe komórek nabłonkowych i komórki pochodzące z procesów regeneracyjnych. Taki wynik mają kobiety z tzw. nadżerką. Po jej wyleczeniu należy powtórzyć cytologię. Późniejsza kontrola zalecana jest co 1-2 lata.
• Grupa III – w rozmazie widoczne są komórki z cechami dysplazji. Cytolog określa stopień dysplazji jako: mały, średni lub duży. Niewielki stopień dysplazji jest niekiedy wynikiem silnego odczynu zapalnego i zmiany te mogą się cofnąć po leczeniu. Przy średnim lub dużym stopniu dysplazji zwykle wykonuje się kolposkopię lub biopsję. Cytologię powtarza się w tym przypadku co roku.
• Grupa IV – w rozmazie stwierdza się komórki o cechach raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego. Wcześnie wykryty nowotwór jest w 100% wyleczalny.
• Grupa V– stwierdza komórki nowotworowe odpowiadające rakowi płaskonabłonkowemu albo innemu nowotworowi złośliwemu szyjki macicy lub trzonu macicy.
Aktualnie powinno się stosować klasyfikację według systemu Bethesda, aczkolwiek z powodu rozpowszechnienia i prostoty system Papanicolau nie wyszedł do końca z użycia, szczególnie w Polsce.
W ostatnich latach w USA pojawiła się nowa technika, która ma na celu zwiększenie akuratności badania cytologicznego. Thinprep, to o nim właśnie mowa, zmienił sposób przygotowywania preparatu. Narzędzie, którym pobiera się komórki w całości zanurza się w roztworze utrwalającym wszystkie komórki przechodzą do roztworu – nic nie zostaje na szczotce, tak jak w trakcie klasycznego rozmazu. Następnie roztwór filtruje się w celu oddzielenia krwinek i śluzu, a pozostałość rozprowadza na szkiełku.
KOBIETY, U KTÓRYCH RAKA SZYJKI MACICY ROZPOZNANO NA PODSTAWIE BADANIA CYTOLOGICZNEGO MAJĄ ZNACZNIE WIĘKSZE SZANSE NA WYLECZENIE NIŻ KOBIETY, KTÓRE NIE CHODZĄ NA TAKIE BADANIA.
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
