Chicago (Inf. wł.) – Obchodzimy 90. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Czekało na nią pięć pokoleń Polaków, które przeżyły 123 lata niewoli i upokorzeń pod zaborami – powiedział do uczestników rocznicowych obchodów zorganizowanych przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w USA, komendant honorowy Placówki 90 SWAP Wacław Wierzbicki.
– Tamte pokolenia Polaków nigdy nie zwątpiły w możliwość odrodzenia się państwa polskiego. Przez wiele lat podejmowały wysiłki mające na celu przywrócenie Polski Europie. Przez ponad sto lat zaborcy nie zdołali zniewolić narodu polskiego – podkreślił mówca.
W swoim referacie przypomniał, że polskie dążenia niepodległościowe odżyły z całą mocą w sierpniu 1914 roku. Wybuchła wtedy I wojna światowa. Najważniejszym celem zaborców stało się wówczas zneutralizowanie Polaków, gdyż wojna toczyła się na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej. Służyć temu miały kierowne do ludności polskiej odezwy. Zaborcom zależało na popraciu, jakiego Polacy mogli im udzielić, włączając się do walki po ich stronie.
Rosjanie obiecywali zjednoczenie kraju swobodnego w swej wierze, języku i samorządzie pod berłem cara. Owe zjednoczenie miało polegać na przyłączeniu do zaboru rosyjskiego pozostałych ziem polskich. Niemcy i Austro-Węgry w swoich apelach nie poruszały nawet wątku ewentualnego utworzenia państwa polskiego, gdyż ani Berlin, ani Wiedeń nie zamierzały rezygnować ze swoich wpływów na tym terenie. Na początku wojny także państwa wspierające Rosję w walce z Niemcami skutecznie unikały tego tematu.
Przywódcy polskich organizacji niepodległościowych zajmowali różne stanowiska w tej kwestii, poszukując szansy odzyskania niepodległości w podjęciu współpracy z jedną ze stron. Kierowany przez Romana Dmowskiego Obóz Narodowy opowiadał się za współpracą z Rosją, widząc w fakcie zjednoczenia ziem polskich pozytywny aspekt w staraniach się o niepodległość. Niemców postrzegano jako największych wrogów przyszłej Polski. Z kolei środowisko związane z Józefem Piłsudskim największego wroga widziało w Rosji, a szansę odzyskania niepodległości upatrywali w przymierzu z państwami centralnymi. Sprawa polska nabrała rumieńców w momencie podjęcia ofensywy niemieckiej. Piątego sierpnia 1915 roku, po wkroczeniu wojsk niemieckich do Warszawy, Rosjanie zadeklarowali nadanie Polsce autonomii. W odpowiedzi na tę w sumie bezzasadną obietnicę Berlin zareagował zapowiedzią, że wyzwolony kraj będzie mógł pielęgnować i rozwijać „właściwości swego narodowego życia”. W Warszawie uruchomiony został Uniwersytet i Politechnika. Jednocześnie rozpoczęła się jednak wyniszczająca okupacja niemiecko- austriacka.
Od tego momentu na arenie międzynarodowej w sprawie Polski przez ponad rok trwała dyplomatyczna cisza. Dopiero piątego listopada 1916 roku Niemcy i Austriacy proklamowali manifest zakładający utworzenie z ziem zaboru rosyjskiego samodzielnego państwa polskiego. Z własną armią i ustrojem konstytucyjnym. Nie wspomniano jednak o niepodległości. Na arenie międzynarodowej rozpoczęła się polityczna licytacja sprawą polską. Naciski Francji i Anglii na cara spowodowały jego zapowiedź stworzenia wolnej Polski.
W praktyce jednak ani Rosja, ani Niemcy i Austro-Węgry nie zamierzały rezygnować ze zdobyczy terytorialnych. Dopiero poparcie sprawy polskiej przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona i upadek caratu były impulsem do poważnego traktowania przez podmioty międzynarodowe sprawy niepodległości Polski. Przesilenie nastąpiło w momencie zawieszenia walk na froncie zachodnim i kapitulacji Niemiec. Wraz z wcześniejszym upadkiem imperium rosyjskiego i Austro-Węgier otworzyło to drogę do wolności Polski, którą naród przyjął z wielkim entuzjazmem i radością.
– Dzięki wielkiemu patriotyzmowi ówczesnego społeczeństwa, mieliśmy międzywojenną wolną i demokratyczną Polskę. Polskę wyniszczoną, ograbioną ze skarbu narodowego, ale silną wiarą i patriotyzmem – podkreślił w podsumowaniu Wacław Wierzbicki.
Mówiąc o naszych wspaniałych cechach narodowych, o niezłomności w dążeniu do wolności, prelegent odniósł się do obecnej rzeczywistości, w której odzyskana po 50 latach okowów komunizmu wolność wyzwala chore ambicje elit rządzących, których przedstawiciele bardzo często zapominają, jak należy cieszyć się i spożytkować zdobycze demokracji i dla zaspokojenia partykularnych interesów swoich partii gotowi są do demagogii.
– Mamy niepowtarzalną szansę zbudować silne i stabilne państwo. Aby tak się stało, potrzebna nam jest zgoda, wiara i współpraca dla naszego wspólnego dobra. Szansę, która blisko 20 lat temu pojawiła się przed Polską trzeba wykorzystać, wyciągając wnioski i naukę z historii. Obchody 90-lecia niepodległości niech skłonią nas do zastanowienia się nad losami naszej Ojczyzny. Czasami zastanawiam się, czy to pokolenie potrafi sprostać temu wyzwaniu i wyprowadzić kraj z bagna i chaosu. A szkoda, bo żal mi mego ojczystego kraju, który niegdyś był „natchnieniem narodów i Semper Fidelis” – podkreślił na zakończenie uczestnik bitwy o Monte Cassino.
Rocznicową akademię rozpoczęło wprowadzenie na salę sztandarów i wykonanie przez Stanisławę Deszcz hymnów narodowych Polski i Stanów Zjednoczonych. Witając uczestników obchodów komendant Placówki Jerzy Darski podkreślił znaczenie i doniosłość rocznicowych obchodów w upamiętnianiu historii Polski. Wśród gości honorowych jubileuszowych uroczystości obecni byli między innymi: wiceprezes Wydziału Stanowego Kongresu PoloniiAmerykańskiej Zygmunt Goliński, komendant Okręgu I SWAP Albert Letza oraz komendanci i prezesi innych organizacji weterańskich.
W imieniu organizatorów do apelu poległych zaprosił zgromadzonych Feliks Krzan z Koła SPK nr 31. Minutą ciszy uczczono pamięć obrońców ojczyzny, którzy polegli i odeszli na wieczą wartę. W ostatnim czasie do tego grona dołączył komendant 2 Placówki, śp. pan Chruściel.
Gospodarz uroczystości poinformował także o uhonorowaniu przez Zarząd Główny SWAP najwyższym organizacyjnym odznaczeniem – „Krzyżami Hallerowskimi” członków Placówki 90 – Stefana Kowalika i Wacława Wierzbickiego. Medale 75-lecia SWAP otrzymali Chór im. Fryderyka Chopina i jego dyrygent Eugeniusz Ballarin.
W części artystycznej śpiewacy ze wspomnianego chóru wykonali wiązankę pieśni patriotycznych i narodowych: „O mój rozmarynie”, „Ułani”, „My I Brygada” oraz „Rotę”. Spektakl słowno-muzyczny poświęcony wydarzeniom sprzed 90 lat przygotowali i wystawili artyści Kabaretu „Bocian”.
Tekst i zdjęcia:
Andrzej Baraniak/NEWSRP
