Polityka a wybuch and lockerbie

Otwarcie sprawy Abdelbaseta al-Megrahi rzuciło nowe światło na katastrofę lotniczą nad Lockerbie w Szkocji i dało początek wielu niełatwym pytaniom – pisze analityk BBC ds. bliskowschodnich, Roger Hardy.

Czy pierwsza rozprawa sądowa byłego agenta libijskiego wywiadu była pełna usterek, jak twierdzą jego obrońcy, czy też wywarły na to wpływ amerykańskie i brytyjskie interesy polityczne, w chwili gdy o wybuch samolotu podejrzewano Iran?

Pan-Am 103 eksplodował nad małym miasteczkiem w Szkocji 21 grudnia 1988 roku. Zginęło 270 ludzi.

Początkowo podejrzewano, że Iran wziął odwet za zestrzelenie irańskiego liniowca nad Zatoką Perską. Amerykański okręt wojenny ostrzelał samolot sądząc, że sam jest atakowany. W rzeczywistości samolot wiózł pielgrzymów do Mekki.

Iran zaoferował $10 milionów na odwet za ten atak. Wyglądało na to, że ofertę przyjęła radykalna grupa palestyńska Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Generalne Dowództwo (PFLP-GC). Na czele stacjonującej w Syrii organizacji stał Ahmed Jibril, blisko związany z reżimem irańskim i syryjskim.
Mimo podejrzeń, które nasuwały się same, niespodziewanie uwagę skierowano na Libię. I tym torem sprawa się potoczyła. Megrahi został skazany w 2001 roku przez specjalny sąd w Holandii.

Wielu ludzi wierzyło, i nadal wierzy, że nagła zmiana była rezultatem potrzeby politycznej, a nie nowych dowodów winy. Kiedy w 1990 roku Irak napadł na Kuwejt, Zachód potrzebował pomocy Iranu i Syrii. Dlatego Libia została kozłem ofiarnym.

W 2002 roku odrzucono pierwszy wniosek apelacyjny Megrahiego. Obecnie szkocka rada rewizyjna zdecydowała, że sprawę należy przeegzaminować. Postanowienie wywołało duże wrażenie. Jim Swire, który stracił córkę w tej katastrofie, wyraził głęboki niesmak: „Szkocki sąd w oczywisty sposób odegrał wiodącą rolę w tej największej w historii kpinie ze sprawiedliwości. Amerykanie wywarli duży wpływ na dochodzenia i wynik procesu”.

Megrahi i libijski rząd z pewnością znów podniosą kwestię własnej niewinności, jak to robili od samego początku. Megrahi może domagać się zadośćuczynienia od szkockich i brytyjskich władz o bezpodstawne oskarżenie, a Libia może zażądać zwrotu $2.7 miliarda, wypłaconych w charakterze odszkodowań rodzinom ofiar, mimo że nigdy nie przyznała się do winy.

Sprawa wprowadzi w zakłopotanie Waszyngton i Londyn. Czy kiedykolwiek poznamy prawdę, kto spowodował wybuch nad Lockerbie? Oliver Miles, były brytyjski ambasador w Libii, ma wątpliwości. „Istnieje małe prawdopodobieństwo, że jakiś sąd dotrze do sedna sprawy teraz, gdy agencje wywiadu miały okazję zniszczyć dowody”, powiedział w rozmowie z BBC. (eg)